9 Sınıf Vitaminler (Canlıların Yapısında Bulunan Organik Bileşikler-6) konu anlatımı ve pdf ders notları, 2021 biyoloji YKS (TYT ve AYT) müfredatına en uygun şekilde hazırlanmıştır. Farklışekil ve uzunluklardaki kemiklerin birbirlerine bağlanmalarıyla oluşan yapıya iskelet denir. Vücudumuzdaki iskelette yaklaşık 210 kemik bulunur. İskelet: » Vücudun dik durmasını sağlar. » Organları korur ve desteklik sağlar. » Kaslara ve diğer organlara tutunma ortamı oluşturur. » Vücuda şekil verir. DENETLEYİCİVE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLERİN SAĞLIĞI İç salgı bezlerinden salgılanan hormonlar sağlıklı büyüme, gelişme, üreme ve ruh sağlığı üzerinde etkilidir. İç salgı bezlerinin sağlığı için düzenli uyumalıyız. Sağlıklı beslenmeli, egzersiz yapmalı, stresten ve aşırı kafein tüketiminden uzak durmalıyız. İç salgı bezlerinden az ya da fazla hormon VücudumuzdakiOrganlar ingilizce. 1. İç Organlar. Soluk borusu yemek borusu akciğerler kalp mide karaciğer safra kesesi oniki parmak bağırsağı pankreas ince bağırsak kalın bağırsak rektum dalak böbrek apandisitten oluşur. 2. Sindirim Organları. Temel sindirim sistemi organları sırasıyla ağız yutak yemek borusu mide on iki Kanındamarlarda hareketi iki şekilde olur: 1-Küçük Dolaşım: Kalbin sağ karıncığından akciğer atardamarıyla çıkan kirli kanın, akciğerlerde temizlendikten sonra, kalbin sol kulakçığına, akciğer toplardamarı yoluyla gelmesine küçük dolaşım denir. 2-Büyük Dolaşım: Kalbin sol karıncığından, aort atardamarıyla ymy9. Sistemlerin Sağlığı Konu Anlatımı her sene karşımıza çıkabilecek bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Sistemlerin Sağlığı Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak Sistemlerin Sağlığı Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Sistemlerin Sağlığı ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz Vücudumuzdaki Sistemlerin Uyumu ve Sağlığı Vücudumuzda gerçekleşen her olay ve yaptığımız her iş, vücudumuzdaki sistemlerin birlikte ve uyumlu bir şekilde çalışması ile gerçekleşmektedir. Bir başka deyişle vücudumuzda bir iş bölümü vardır. Örnek Yemek yerken sindirim sistemimiz, yediğimiz yiyeceklerin sindirimine başlar. İç salgı bezleri sayesinde sindirime yardımcı hormonlar salgılanır. Sindirilen besinler dolaşım sistemiyle tüm vücuda yayılır. Solunum sistemi ile aldığımız oksijen, dolaşım sistemiyle hücrelere ulaşarak besin maddelerinin hücrelerde enerjiye dönüşmesi sağlar. Vücudumuzdaki faaliyetler sonucunda oluşan atıklar, boşaltım sisteminin yardımıyla vücudumuzdan uzaklaştırılır. Bağımlılık Yapan Maddeler ve Vücudumuza Etkileri Sigara, alkol ve uyuşturucu ilaçlar gibi bağımlılık yapan maddelerin vücudumuzdaki sistemler üzerinde birçok olumsuz etkisi vardır. Bağımlılık yapan maddelerin kullanılması, vücudumuzda birçok hastalığa sebep olmaktadır. Sigara Sigarada 4000 civarında zararlı madde bulunur. Bu maddelerden nikotin, bağımlılığa; egzoz gazı, katran ve tiner gibi diğer maddeler ise vücudumuzda pek çok hastalığa neden olur. Sigara kullanımı en çok akciğerleri etkiler. Sigara kullanımı;» akciğer ve gırtlak kanseri,» bronşit ve astım,» kalp ve damar hastalıkları,» sindirim bozukluklarına yol açar. Alkol Alkol de sigara gibi hem kullanan kişiye hem de çevresindekilere zarar veren bir alışkanlıktır. Sürekli alkol kullanan kişiler; konuşma, yürüme ve denge sorunları yaşarlar. Alkollü araç kullanan kişiler; trafik kazalarına neden olur, kendilerine ve çevrelerine zarar verirler.» Alkol kullanımından en çok etkilenen organ karaciğerdir. Karaciğer, alkolün olumsuz etkilerini azaltmak için çalışırken zarar görür. Karaciğeri zarar gören kişilerde karaciğer kanseri ve siroz gibi hastalıklar oluşabilir. Ayrıca alkol kullanımı, mide ve bağırsak gibi birçok organa da zarar verir. Uyuşturucu Maddeler Günümüz gençliğini tehdit eden zararlı maddelerin başında uyuşturucular gelir. Vücut uyuşturucuya çok kısa bir sürede alışarak bağımlısı olabilir. Bağımlılık yaptığı için başta sinir sistemi olmak üzere birçok sistemi olumsuz olarak etkiler. Uyuşturucu bağımlılarının vücut sistemleri fiziksel olarak iflas eder. Bu insanlar, çevreleriyle sürekli sorun yaşarlar ve birçok psikolojik sorunları vardır. Sağlıklı Yaşam Günlük hayatta bağımlılık yapabilen maddelerin zararlarından korunmak ve sağlıklı bir vücuda sahip olmak için;» sigara, alkol ve uyuşturucu ilaçlar gibi maddeler kullanmamalı,» sigara ve alkol kullanılan ortamlarda bulunmamaya özen göstermeli,» özellikle uyuşturucu gibi maddelerin kullanıldığı ortamlardan uzak durmalı,» spor ve sanat etkinliklerinde bulunmalıyız. Destek ve Hareket Sisteminin Sağlığı Destek ve hareket sistemimiz vücudumuza şekil veren ve hareket etmemizi sağlayan yapılardan oluşur. Destek ve hareket sisteminin sağlığı için günlük yaşamda dikkat etmemiz gereken bazı davranışları şöyle listeleyebiliriz » Öncelikle sağlam kemiklere ve kaslara sahip olabilmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. Özellikle kemiklerin sağlıklı gelişimi için protein, kalsiyum, fosfor ve magnezyum bakımından zengin ürünleri bol miktarda tüketmeliyiz.» D vitamini kemiklerde kalsiyum ve fosfor birikmesini sağlar ve bu sayede kemikler sertleşir. Özellikle büyüme çağında kemik gelişimi için derimizde D vitamini üretilmesini sağlayan güneş ışığından bolca yararlanmalıyız.» İskelet yapımızın bozulmaması için duruş, oturuş ve hareketlerimize dikkat etmeliyiz. Örneğin çalışırken dik durmalı, eğilerek çalışmamalı, ısınmadan spor yapmamalıyız.» Yerden yük kaldırırken dizlerimizi bükerek eğilmeliyiz, böylece belimize daha az yük binmiş olur. Aksi durumlarda belimize kalıcı hasarlar verebiliriz.» Düzenli spor ve egzersiz yaparak eklemlerimizin esnekliğini koruyabilir, kaslarımızı kuvvetlendirebiliriz. Eğer bunlara dikkat etmezsek çeşitli destek ve hareket sistemi hastalıklarına sahip olabiliriz. Bunlardan biri bazı minerallerin eksikliği nedeniyle kemiklerin yapısındaki boşlukların Artmasıyla ortaya çıkan, kemik erimesi osteoporoz adındaki hastalıktır. Kemik erimesine ya da darbe ve ezilmelere bağlı olarak vücudumuzda kemik kırılmaları da görülebilir. Kemik veya kıkırdak yapısındaki bozulmalar nedeniyle ortaya çıkan bir diğer hastalık grubu da romatizmal hastalıklardır. Bu hastalıklar, genel anlamda kemik ve eklemler çevresinde ağrı ve acıya sebep olur. Teşhis ve Tedavi Yöntemleri Günlük hayatımızda yaşayabileceğimiz ani darbeler ya da zorlamalar destek ve hareket sistemimize zarar verebilir. Eğer destek ve hareket sistemimiz zarar görürse, teşhis için röntgen filmleri kullanılır. Diğer yandan kırılan kemikler de genellikle alçıya alınarak tedavi edilir. Bunun dışında platin çubuklarla kemiklerin kaynaştırılması, doku mühendisliği uygulamaları ile kırık bölgelerin kemik yamalarla onarımı ve omurlar arasından çıkartılmak zorunda kalan eklemlerin yerine yapılan yapay eklemler de teknolojiye bağlı olarak geliştirilen tedavi yöntemleridir. İşlevini görmeyen kol ve bacak gibi organların yerini alan protezler de destek ve hareket sistemlerinin fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlamaktadır. Sindirim Sisteminin Sağlığı Sindirim sisteminin sağlığı için yapılması gerekenler aşağıda sıralanmıştır.» Ağız ve diş sağlığına özen gösterilmeli, dişler düzenli olarak günde en az 2 defa fırçalanmalı ve 6 ayda bir kontrol ettirilmelidir.» Besinleri aşırı sıcak veya soğuk, aşırı tuzlu veya baharatlı olarak tüketmekten kaçınmalı ve besinler iyice çiğnendikten sonra yutulmalıdır.» Yemekler yavaş yenmelidir.» Tükettiğimiz besinlerin temizliğine dikkat edilmeli, meyve ve sebzeler yıkanmadan tüketilmemelidir.» Karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve mineralleri vücudun ihtiyaç duyduğu kadar alarak dengeli beslenilmelidir.» Alkol ve sigara tüketiminin vücutta kanser riskini arttırdığı bilinmektedir. Alkol mide ve ince bağırsağın iç duvarını tahriş ederek ülser, gastrit ve bağırsak iltihabına sebep olabilir. Ayrıca alkol, karaciğere de zarar vererek siroza neden olabilir. Bu nedenle alkol ve sigara tüketimine dikkat edilmelidir.» Stresten uzak durulmalıdır.» Günde en az iki litre su içilmelidir. Sindirim sisteminin sağlığına dikkat edilmediğinde çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Çok sık görülen sindirim sistemi hastalıklarından biri ülserdir. Sağlıksız beslenme, çeşitli mikroplar ve bazı ilaçlar, mide ve ince bağırsağın iç yüzeyinde ülser adı verilen yaralar oluşturur. Ülser, tedavi edilmezse yaralar daha fazla büyüyerek dayanılmaz ağrılara neden olur. Sıklıkla görülen bir diğer sindirim sistemi hastalığı da ishaldir. İshal, dışkının normalden daha sulu olması ve çok sık dışkılama yapılması durumudur. Besinlerle birlikte alınan mikroplar ve bazı besinlerin sindirilmesindeki veya bağırsaklarda suyun emilim indeki yetersizlik, ishalin en başta gelen nedenlerindendir. Bu hastalık, vücuttan aşırı su kaybedilmesine neden olduğundan, böyle durumlarda bol sıvı tüketilmelidir. Dolaşım Sisteminin Sağlığı Dolaşım Sisteminin Sağlığını Korumak için Yapılması Gerekenler Sağlıklı bir vücuda sahip olabilmek için dolaşım sistemimizin sağlığını korumamız büyük önem taşır. Dolaşım sisteminin sağlığını korumak için yapılması gerekenler ise şu şekilde listelenebilir» Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi sağlığa zararlı maddelerden uzak durmalıyız.» Dengeli ve düzenli beslenmeye dikkat etmeliyiz.» Hazır besinler ve kızartılmış yiyecekler tüketmekten kaçınmalıyız.» Fazla çay ve kahve içmemeliyiz.» Aşırı tuzlu besinler tüketmemeliyiz.» Düzenli spor yapmalıyız.» Hava kirliliğine maruz kalmamalı, bol temiz hava almalıyız.» Kalbimizi fazla zorlamamak için stres ve aşırı yorgunluktan kaçınmalıyız.» Damarlarımıza baskı uygulayacak derecede dar giyecekler giymemeliyiz.» Yaralanan yerlerimizi temiz tutmalı ve aşırı kan kaybını önleyecek tedbirler Damar tıkanıklığı, kalp krizi, anemi ve sarılık insanlarda görülen çeşitli dolaşım sistemi hastalıklarıdır. Teknolojik Gelişmeler ve Dolaşım Sisteminin Sağlığı Dolaşım sisteminin sağlığı ile ilgili sorunların çözülmesinde teknolojik gelişmeler ile birlikte birçok teşhis ve tedavi yöntemi uygulanabilmektedir. Örnek Anjiyo yönteminde vücut ve kalp damarları özel bir teknik kullanılarak görüntülenir. Anjiyo yöntemi ile görüntülenen damarlarda daralma ya da tıkanma tespit edildiğinde ise damarın içerisine stent isimli bir parça yerleştirilir. Bu parça sayesinde damarlardaki tıkanıklık ve daralma giderilir. Baypas ameliyatında kalpteki dar veya tıkalı olan damarlar, bacak ve kol gibi vücudun farklı kısımlarından alınarak kalbe nakledilir. Böylece sorunlu olan damarların görevini yerine getirmesi sağlanmış olur. Kalp nakli ise sorunlu kalbin, organlarını bağışlayan vericiden alınan sağlıklı bir kalp ile değiştirilmesi şeklinde gerçekleştirilen bir ameliyattır. Kalp kapağı nakli ise kalp kapaklarının görevini yapamaz hâle geldiği durumlarda sorunlu kalp kapaklarının yerine yapay kalp kapaklarının takılmasıdır. Bunların dışında yaşlılık ya da kalbi etkileyen diğer rahatsızlıklar nedeniyle kalp atışlarında ritim bozuklukları görülebilir. Bu gibi durumlarda kalp atışını düzenlemek amacıyla hastaya kalp pili takılır. Teknolojik Gelişmeler ve Dolaşım Sisteminin Sağlığı Sigara ve alkol kullanımı, taşıtlardan ve fabrika bacalarından havaya yayılan zararlı gazların sebep olduğu hava kirliliği, çeşitli boyalar ve vernikler, tarım ilaçları ve yalıtım amacıyla kullanılan asbest gibi kimyasal maddeler solunum sistemimizin sağlığını olumsuz etkiler. Bu etkenlerin yanı sıra birçok bulaşıcı hastalık solunum yolu ile vücudumuza girer ve sağlığımızı tehdit eder. Bu etkenler sebebiyle vücudumuzda grip, kızamık, suçiçeği, astım, bronşit, zatürre, verem ve akciğer kanseri gibi solunum sistemi hastalıkları görülebilir. Teknolojik Gelişmeler ve Solunum Sisteminin Sağlığı Teknolojik gelişmeler ile birlikte solunum sistemi hastalıkları kolaylıkla teşhis ve tedavi edilebilir. Örneğin tıp alanındaki gelişmeler sonucunda astım tedavisinde kullanılan sprey türü ilaçlar ve çeşitli antibiyotikler üretilmiştir. Bir solunum yolu hastalığı olan gribe ve tehlikeli bir akciğer hastalığı olan vereme karşı aşılar geliştirilmiştir. Ayrıca solunum yolu hastalıklarının teşhisinde ve tedavisinde, bronşları ve bronşçukları incelemeye yarayan bronkoskop gibi çeşitli aletler kullanılmaktadır. Solunum Sistemi Sağlığını Koruma Yolları Solunum sisteminin sağlığı için dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi listelenebilir.» Yaşam alanlarımızda havanın temiz olmasına özen göstermeliyiz.» Sigaradan ve sigara içilen ortamlardan uzak durmalıyız.» Alkol tüketiminden uzak durmalıyız.» İçeriğini bilmediğimiz şeyleri koklamamalıyız.» Solunum yolunu tahriş edebilecek kimyasallarla çalışırken maske takmalıyız.» Spor yapmalıyız.» Spor sonrası ya da terli iken soğuk havaya çıkmamalı ve soğuk su içmemeliyiz.» Alınan havanın ısıtılabilmesi ve burundaki kıllar tarafından süzülebilmesi için ağız yerine burundan nefes almaya özen göstermeliyiz.» Solunum yoluyla bulaşabilecek hastalıklardan korunmak için zamanında gerekli aşıları yaptırmalıyız. Boşaltım Sisteminin Sağlığı Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için» Bol su tüketilmeli, aşırı acılı ve tuzlu besinlerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır.» Böbrekleri soğuktan koruyarak olası böbrek ve idrar yolu iltihaplanmaları engellenmelidir.» Boşaltım sistemi rahatsızlıklarına sebep olabilen diş çürükleri ve boğaz iltihapları en kısa sürede tedavi ettirilmelidir.» Kişisel temizliğe özen gösterilmelidir.» İdrarı yaparken acı hissedildiğinde veya idrarda kan görüldüğünde hemen doktora gidilmelidir. Boşaltım Sistemi Rahatsızlıklarının Tedavisinde Kullanılan YöntemlerBöbrek yetmezliği, böbrek taşı, nefrit olarak bilinen böbrek iltihabı ve idrar yolları iltihabı yaygın görülen boşaltım sistemi rahatsızlıklarındandır. Böbrek yetmezliği, böbreklerde meydana gelen yapısal bozukluklar sonucu böbreklerin kanı süzme görevini yerine getirememesi nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Böbrek yetmezliği sonucu vücutta biriken fazla sıvı ve atık maddeler, diyaliz makinesine bağlanılarak vücuttan uzaklaştırılabilir. Ancak Böbrek yetmezliği yaşayan hastalar diyaliz makinesine bağımlı bir hayat yaşamak zorunda kalırlar ve sağlıklarına kavuşmaları ancak organ nakli ile mümkün olabilir. Çeşitli minerallerin ya da D vitamininin fazla alınması ile oluşan böbrek taşları, cerrahi müdahalelerle alınabildiği gibi yüksek enerjili ses dalgaları veya lazer ile de kırılabilir. Kırılıp çok ufak parçalara ayrılan böbrek taşları da, idrar ile vücut dışına atılır. Nefrit olarak bilinen böbrek iltihabı ve idrar yolları iltihabı gibi boşaltım sistemi rahatsızlıkları ise çeşitli antibiyotikler ile tedavi edilebilir. İç Salgı Bezleri İç salgı bezlerinin salgıladığı hormonların gereğinden az veya fazla salgılanması, çeşitli hastalıklara sebep olabilmektedir. Bu hastalıklardan bazıları kalıtsal özelliklere bağlı olarak ortaya çıkarken, bazıları da yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşmaktadır. Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonunun, büyüme döneminde gereğinden fazla salgılanmasıyla devlik adı verilen hastalık ortaya çıkar. Bu hastalığa sahip insanlar, aşırı uzun boylu ya da orantısız büyümüş uzuvlara sahip olabilirler. Hastalık, erken yaşlarda teşhis edildiğinde, büyüme hormonunun aşırı salgılanmasını engelleyecek çeşitli ilaçlarla önlenebilmektedir. Büyüme hormonun gereğinden az salgılanması ise cücelik adı verilen hastalığa sebep olur. Bu hastalığa sahip olanlar, normal insanlardan çok daha kısa boylu olurlar. Özellikle erken yaşlarda, vücuda dışarıdan büyüme hormonu verilerek hastalık tedavi edilebilmektedir. Bir başka iç salgı bezi hastalığı da tiroit bezinde görülür. Tiroit bezinin salgıladığı tiroksin hormonunun üretilmesi için iyot mineraline ihtiyaç vardır. İyot, vücutta gereğinden az olduğunda yeterli tiroksin hormonu üretilemez ve tiroit, hormon üretebilmek için hücre sayısını artırarak büyümeye başlar. Bu hastalığa guatr adı verilir. Bir diğer iç salgı bezi hastalığı da pankreastan salgılanan insülin hormonunun yeteri kadar salgılanamaması sonucunda meydana gelir. Yükselmiş olan kan şekerini, normal değerine düşürme etkisi olan insülin hormonu azlığında şeker hastalığı diyabet görülür. Bu hastalık, kalıtsal özellikler nedeniyle ya da yaşam tarzına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Şeker hastalığından korunmak için aşırı kilo almaktan kaçınmak, sağlıklı beslenmek ve hareketli bir yaşam tarzına sahip olmak önemlidir. Duyu Organlarının Sağlığı Göz Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi sonucu oluşan ve bulanık görmeye neden olan göz hastalığı, katarakt olarak adlandırılır. Bazı renkleri algılayamama durumunu belirten hastalık ise renk körlüğüdür. Deri Temiz tutmamaya bağlı olarak deriye yerleşen çeşitli mikropların yanı sıra alerji veya genetik özellikler nedeniyle ortaya çıkan egzama, kurde şen, uçuk ve deri iltihapları deride görülebilen baz ı hastalıklardır. Kulak Havayla beraber taşınan mikroplar nedeniyle ortaya çıkan orta kulak iltihabı ve çeşitli nedenlerle kulak zarının delinmesi, kulak hastalıkları arasında yer alır. Dil Ağza alınan mikroplara bağlı olarak oluşan dil iltihabı ve kalıtsal faktörler nedeniyle ortaya çıkan, tat almanın gerçekleşemediği tat körlüğü dil hastalıklarına örnektir. Burun Çeşitli hastalıkların göstergesi olabilen ya da çarpma ve darbelere bağlı olarak gerçekleşebilen burun kanaması da burunda görülen rahatsızlıklardandır. Soğuk algınlığında burun damarlarında oluşabilen çatlaklar, burun kanamalarına neden olabilmektedir. Organ Bağışı ve Organ Nakli Organ nakli genellikle beyin ölümü gerçekleşmiş, fakat vücut ölümü gerçekleşmemiş bir kişinin sağlıklı organlarının hasta bir kişiye aktarılmasıdır. Birçok organ nakledilebilir; kalp, karaciğer, pankreas, akciğerler, böbrekler ve bağırsaklar nakledilebilen organlardır. Türkiye’de organ nakli için kişinin sağlıklı iken organlarını bağışlaması gereklidir. 18 yaşını doldurmuş, kendi kararını verme yeteneğine sahip tüm bireyler; gönüllü olarak doku ve organ bağışı belgesini doldurup kalp, akciğer, böbrek, pankreas gibi organlarını ve kalp kapağı, kornea tabakası, kemik iliği gibi dokularını doktor onayı ile bağışlayabilirler. Beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerin organ bağışı belgesi mevcut değilse ancak ailesi izin verdiği takdirde organları bağışlanabilir. Organ bağışı sayısında maalesef dünya çapında yetersizlik söz konusudur. Bu da organ nakli için bekleyenlerin listesini uzatmaktadır. Bu nedenle organ bağışı konusunda bilgilendirme çalışmaları ve çeşitli yas al düzenlemeler yapılmaktadır. İlk Yardım Sağlık hizmetine erişinceye kadar, sağlık için tehlikeli bir durum anında yapılabilecek, basit ama hayat kurtarıcı olabilen müdahaleler ilk yardım olarak adlandırılır. İlk yardımın üç temel uygulaması vardır. Fen Bilgisi Vücudumuzdaki Sistemler Boşaltım Sistemi Özet Ders NotuÖzet Ders Notu indirme bağlantısı sayfanın en alt ait Boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde göstererek görevlerini bulunan zararlı, atık ve fazla maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım, boşaltım organlarının oluşturduğu sisteme de boşaltım sistemi parçalanması sonucu açığa çıkan atık maddeler karbondioksit, su, amonyak, safra, besinlerle fazla miktarda alınan mineral ile B ve C Sistemi OrganlarıBöbrek Omurgamızın iki yanında, bel bölgemizde bulunan ve kandaki atık maddelerin süzüldüğü organımızdır. Şekil olarak fasulye tanesine benzer. Kandan süzülen üre, su ve tuz gibi maddeler idrar denilen sıvıyı oluşturur. Ayrıca fazla olan vitaminler de idrarla vücut dışına atılır. Sağlıklı bir insanın idrarında şeker glikoz bulunmaz. İdrarda glikoz bulunması şeker hastalığının belirtileri arasında yer İdrar Borusu İnce, uzun, kaslı borucuklar şeklindedir. Böbreklerde süzülen idrarı idrar kesesine Kesesi Mesane Esnek bir yapıya sahiptir. İdrarı toplar. İdrar miktarı arttıkça belirli oranda İdrar Kanalı İdrarın dışarı atıldığı İdrar kesesi, yetişkin ve sağlıklı bir insanda 400-800 mililitre idrar tutabilir. Ancak kişi, idrar 250-300 mililitreye ulaştığında idrarı boşaltma ihtiyacı Yardımcı OrganlarDeri Vücudumuzdaki suyun ve tuzun fazlasını terleme yoluyla dışarı atar. Ayrıca terleme ile vücut sıcaklığını Vücuttaki yapılarda besinlerin oksijenle parçalanması sonucu açığa çıkan karbondioksit ve su buharını, soluk verme yoluyla dışarı Bağırsak Yediğimiz besinlerin, içtiğimiz suyun ve safranın atıklarını dışkı yoluyla dışarı notunun tamamını indirmek İçin Buraya Tıklayın 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Yaprak Testler Fen Bilimleri dersinde kullandığımız konu anlatımları ile öğrencilere anlattığımız konuları etkinliklerimizle de destekleyip onlarda bilgilerin kalıcılığını sağlamaktayız. Konuların pekiştirilmesinde olmazsa olmaz dokümanlarımızdan biri de yaprak testlerdir. Sitemizde Fen Bilimleri derslerinde kullanacağınız her bölüm için ayrı ayrı hazırlanmış yaprak testlere yer vermekteyiz. Aşağıda Fen Bilimleri dersi Vücudumuzdaki Sistemler Yaprak Testleri yer almaktadır. Bu dokümanı bilgisayarınıza indirip, çözebilirsiniz. Ayrıca indirme linkinin hemen altında bu yaprak testin “CEVAP ANAHTARI” bulunmaktadır. İNDİR Vücudumuzdaki Sistemler 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Yaprak Testler 1 Destek ve Hareket Sistemi 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Destek ve Hareket Sistemi Test 1 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Destek ve Hareket Sistemi Yaprak Testler 2 Sindirim Sistemi 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Sindirim Sistemi Yaprak Test 1 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Sindirim Sistemi Yaprak Test 2 Dolaşım Sistemi 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Dolaşım Sistemi Yaprak Test 1 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Dolaşım Sistemi Yaprak Test 2 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Dolaşım Sistemi Yaprak Test 3 Solunum Sistemi 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Solunum Sistemi Yaprak Test 1 Boşaltım Sistemi 6. Sınıf Fen Bilimleri Vücudumuzdaki Sistemler Boşaltım Sistemi Yaprak Test 1 Vücudumuzdaki Sistemler Genel Tekrar Testleri Vücudumuzdaki Sistemler Genel Tekrar Testi 1 Google arama terimleri sindirim sistemi test fen sindirim sistemi test destek ve hareket sistemi test çöz yks 6 sınıf destek ve hareket sistemi ile ilgili 20 soru 11 sınıf destek ve hareket sistemi test soruları pdf fen bilgisi destek ve hareket sistemi testi pdf 6. sınıf fen bilimleri destek ve hareket sistemi testi çöz destek ve hareket sistemi test soruları ve cevapları eğitimhane Canlıların vücudunda bulunan hücreler, organ ve sitemlerin beraber ve düzenli bir biçimde çalışmasını sağlamakta olan, yaşamsal fonksiyonları yöneten ve bu fonksiyonların kontrolünü gerçekleştiren sisteme denetleyici ve düzenleyici sistem adı verilir. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler ilgili her şeyi yazımızda bulabilirsiniz. Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler nedir?, Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler nasıl oluşur? Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler Sinir sistemi Sinir sisteminin bölümleri Merkezî sinir sistemi Çevresel sinir sistemi Refleks İç salgı bezleri İç salgı bezlerinin görevleri Çocukluktan ergenliğe geçiş Ergen sağlığı Sinir sistemi Vücudumuzda gerçekleşen olayların düzenli, birbiriyle uyumlu ve sorunsuz olması, sinir sistemi ile iç salgı bezlerinin oluşturduğu denetleyici ve düzenleyici sistem tarafından sağlanır. Sinir Sisteminin Bölümleri Sinir sistemimizi oluşturan yapı ve organlar, merkezî ve çevresel sinir sistemi olmak üzere iki kısımda incelenir Merkezî Sinir Sistemi -Beyin -Omurilik Çevresel Sinir sistemi Merkezî Sinir Sistemi Merkezî sinir sistemi, vücudumuza dağılan sinirlerin doğrudan ya da dolaylı olarak bağlı oldukları merkezdir. Vücudun içinden ve dışından gelen bilgilen beyin ve omurilik tarafından değerlendirilir. Beyin – Duyu organlarını kontrol eder, gelen bilgileri değerlendirir ve ne yapılması gerektiğini bildirir. – Hormonların salgılanmasını kontrol eder. – Konuşma ve istemli hareketlerin gerçekleşmesini sağlar. – Kan basıncını ayarlar. – Vücut sıcaklığını ayarlar. – Susama ve acıkmayı kontrol eder. – Vücudun duruşunu düzenler. – Hayal kurma, irade ve hatırlama gibi etkinlikleri kontrol eder. – Uyku, uyanıklık durumlarını kontrol eder. Beynin bölümleri olarak değerlendirilen beyincik ve omurilik soğanı aslında ayrı birer organdır. Beyincik Beyincik, beynin arka alt kısmında yer alır ve bu organın üzeri girintili çıkıntılıdır. Vücudumuzun bazı doku ve organlarından gelen bilgileri değerlendirerek kas hareketlerini düzenler ve vücudumuzun dengesini sağlar. Beyincik, ayrıca kol ve bacaklarımızdaki kasların birbiriyle uyumlu çalışmasında beyne yardım ederek hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar. Omurilik Soğanı Beynin bölümlerinden bir diğeri olan omurilik soğanı, beynin arkasında ve beyinciğin altında yer alır. Omuriliğin devamı şeklinde görülür ve yapısı beyne benzemez. Omurilik soğanı, omurilik ile beyin arasındaki sinirlerin geçtiği yerdir. Omurilik soğanı, solunum, dolaşım, sindirim ve üreme gibi işlevlerden sorumlu iç organların yönetimini sağlayan merkezleri içermektedir. Ayrıca öksürme, hapşırma, yutkunma, kusma gibi olayları kontrol eder. Omurilik Merkezî sinir sisteminde görevli diğer bir yapı da omuriliktir. Omurilik, omur kemiklerinin üst üste gelmesiyle oluşan kanalda bulunur. Omuriliğin iki önemli görevi vardır Vücudun reflekslerini kontrol etmek, çevresel sinir sistemi ile beyin arasında bağlantı kurmak. Refleks Çevrede oluşan ve canlıyı etkileyen değişimlere neden olan etkenler uyaran, bazı uyaranlara karşı vücudumuzun gösterdiği ani, hızlı, istemsiz tepkiler ise refleks olarak adlandırılır. İnsanda omurilik tarafından kontrol edilen reflekse; mum alevine tutulan parmağın geri çekilmesi, diz kapağına vurulduğunda ayağın uzatılması, yüksek ışıkta göz bebeğinin küçülmesi ya da az ışıkta büyümesi gibi birçok davranış örnek verilebilir. Çevresel Sinir Sistemi Çevresel sinir sistemi, beyin ve omuriliği vücudun diğer organlarına bağlayan sinirlerden oluşur. Beyin, baştaki duyu organlarına, kaslara ve iç salgı bezlerine sinirler aracılığı ile bağlanır. Sinirlerimiz; beyin ve omuriliğimizden çıkarak deri, kas, diş ve kemiklerimizin içi dâhil olmak üzere vücudumuzun her yerine dağılır. – Sinirler, vücudumuzdaki ve çevredeki uyaranlar tarafından aldıkları uyarı mesajlarını beynimizdeki ilgili bölüme iletir. – Beynimiz, gelen bilgiyi değerlendirerek cevap oluşturur ve bu cevabı gerekli yapı ve organlara sinirlerimiz aracılığı ile yeniden iletir. Sinirlerimizin bilgi taşıma özelliği sayesinde, çevremizde ve vücudumuzda meydana gelen değişimler hakkında bilgi ediniriz. İç Salgı Bezleri Vücudumuzdaki sistemleri denetleyen ve düzenleyen sistemlerden biri de vücudumuzun çeşitli yerlerinde bulunan iç salgı bezleridir. İç salgı bezleri, vücudumuzdaki sistemleri denetlemek ve düzenlemek için uyarıcı maddeler içeren salgılar üretirler. Bu salgıları, bir boşaltım kanalı ile bir organa boşaltmak yerine doğrudan kana karıştırırlar. Bu nedenle iç salgı bezi olarak adlandırılırlar. İç salgı bezlerinin salgıladığı ve doğrudan kana geçen uyarıcı maddeler, hormon olarak adlandırılır. İç salgı bezlerinden salgılanan çeşitli hormonlar vardır. Her biri farklı bir özelliğe sahip olan hormonların etkilediği hücreler de birbirinden farklıdır. İç Salgı Bezlerinin Görevleri Tiroit Bezi Tiroit bezi, soluk borusunun iki yanında, gırtlağın altında bulunan bir iç salgı bezidir. Tiroit bezi, tiroksin hormonu salgılar. Bu hormonu düzenli salgılayabilmek için iyottan yararlanır. – Tiroit bezi, bütün dokulardaki hücrelerin enerji ihtiyaçlarının sağlanmasında, hücre faaliyetlerinin ve vücut sıcaklığının düzenlenmesinde görev alır. – Canlılık faaliyetlerindeki biyolojik ve kimyasal değişimlerin birçoğunda etkili olur Örneğin kalp atış hızı, kolesterol düzeyi, vücut kütlesi, kas gücü, hafıza ve cilt yapısı gibi birçok vücut fonksiyonunu etkiler.. – Tiroksin hormonu, büyüme çağındaki kişilerin kemiklerinin boyca uzamasında ve zekâ gelişiminde etkilidir. Böbrek Üstü Bezleri Böbrek üstü bezleri, böbreklerimizin üst kısımlarına yapışık hâlde bulunan sarımtırak renkli bezlerdir. Böbrek üstü bezlerinin salgıladığı adrenalin hormonunun miktarı, korku anında ve stres altında artar. Adrenalin, vücudu savunmaya hazırlar ve kasların son derece kuvvetli hâle gelmesini sağlar. – Adrenalin; kalbin atışını hızlandırır, kan basıncını yükseltir, kandaki şeker glikoz oranını artırır. Ayrıca göz bebeklerinin büyümesine, tüylerin diken diken olmasına sebep olur. Kısacası adrenalin hormonu, metabolizmayı biyolojik ve kimyasal değişimleri hızlandırır. Pankreas İç salgı bezi olarak salgıladığı hormonlar sayesinde kan şekerini de ayarlar. Pankreastan salgılanan iki çeşit hormon bulunmaktadır. Bunlar insülin ve glukagon hormonlarıdır. Bu iki hormonun görevi, kandaki şeker metabolizmasını düzenlemektir. İnsülinin kandaki şeker miktarı üzerindeki etkisi azaltıcı, glukagonun ise artırıcı yöndedir. Kan şekeri yükseldiği zaman pankreas tarafından salgılanan insülin, kan şekerini düşürmesi için karaciğeri ve doku hücrelerini uyarır. İnsülin, karaciğerde glikozun üretimini ve kana karışmasını kısıtlar. Karaciğer ve vücut hücreleri, kandaki fazla şekeri depo eder ve kandaki şeker seviyesinin normale dönmesini sağlar. Kandaki şeker yoğunluğu normal seviyenin altına düştüğünde pankreastan salgılanan glukagon, karaciğeri uyarır. Karaciğer, daha önceden depo ettiği şekeri kana vererek kandaki şeker düzeyinin ayarlanmasını sağlar. Eşeysel Bezler Eşeysel bezler, üreme ile ilgili olan bezlerdir. Bu bezlerin iki önemli görevi vardır. Birincisi üreme hücrelerini oluşturmak, ikincisi de erkeklik ve dişilik hormonlarının salgılanmasını sağlamaktır. Erkek eşey bezlerinden salgılanan erkeklik hormonu, ergenlik döneminde hem sperm üretiminde, hem de ses kalınlaşması, sakal ve bıyık çıkması, erkek vücut yapısına uygun olarak kasların kuvvetlenmesi ve omuzların genişlemesinde etkilidir. Yumurtalıktan salgılanan hormonlar, ergenlik döneminde dişilerin eşey organlarının olgunlaşmasında, sonraki dönemlerde de dişi üreme hücrelerinin yumurtanın oluşmasında etkilidir. Çocukluktan Ergenliğe Geçiş Çocukluk ile yetişkinlik arasında kişiliğin hızla geliştiği, 12-21 yaş arası dönem ergenlik dönemidir. Çocukluk döneminde biraz yavaşlayan bedensel büyüme ve gelişme ergenlik döneminde yeniden hızlanır. Hobiler değişebilir, yeni hobiler edinilebilir. Bilgi, görgü, hoşgörü ve sorumluluğun bir göstergesi olan olgunlaşma, bu dönemde başlar. Ergenlik dönemindeki yaşlarda bedeninizde ve davranışlarınızda bazı değişimler görülmeye başlar. Bu değişimler, kızlarda ve erkeklerde farklılık gösterir. Ergenlik dönemine başlama zamanı, dönemi tamamlama süresi ve bu dönemde yaşanan değişimlerde bireysel farklılıklar gözlenebilir. Bireyler arasındaki farklılıkların nedeni; yaşanılan çevre, kalıtsal özellikler, ruhsal durum ve beslenme alışkanlıkları şeklinde sıralanabilir. Ergenlik Dönemindeki Bedensel Değişimler Çocukluktan ergenliğe geçişte kız ve erkek çocukların vücutlarında bazı benzer değişimler gözlendiği gibi farklı değişimler de gözlenir. Ergenlik döneminde vücudumuzda gerçekleşen bu değişimlerin doğal olduğunu, herkesin bu dönemi yaşadığını bilmeliyiz. Bu durumdan utanmamalıyız. Ergenlik dönemi yaşı, ülkelerin bulunduğu coğrafi konuma göre değişiklik gösterir. Bu dönem, genellikle erkeklerde daha geç başlar. Ülkemizde kız çocukları 8-13, erkek çocukları 10-15 yaşlarında ergenliğe girebilir. Ergenlik dönemine giren kızların göğüsleri belirginleşir, boy ve kiloları artar. Derideki yağlanma arttığı için yüzde siyah noktalar ve sivilceler oluşur. Koltuk altında ve üreme organlarında kıllanma olur. Kızlarda ergenlik dönemine girildiğinin en önemli belirtisi, âdet görülmesidir. Ergenlik dönemine giren kızlarda üreme organları gelişmeye başlar ve yumurtalıklar her ay bir yumurta hücresi oluşturur. Rahim iç duvarına yerleşen ve döllenmeyen yumurta hücresi, belirli bir süre sonra rahim iç duvarından ayrılır. Bu sırada rahim iç duvarında oluşan parçalanma ve kanamayla birlikte yumurta hücresi yavaş yavaş atılır. Bu olay âdet regl olarak adlandırılır. Ergenlik döneminde erkek çocuklarının boyları uzar, kiloları artar ve omuzları genişler. Ayrıca ses kalınlaşır, yüzde sivilceler ve siyah noktalar oluşur. Üreme organlarının çevresinde kıllanma görülür. Ergenlik döneminin başlangıcında gırtlakta, dışarıdan görülebilecek şekilde bir farklılaşma oluşur. Üreme organlarının gelişmesiyle sperm üretimi başlar. Karşı cinse ilgi artar. Koltuk altı ve göğüs kıllanmaya, bıyık ve sakal çıkmaya başlar. Ergen Sağlığı Ergenlik döneminde çevremizle sağlıklı ilişkiler kurmalıyız. Yaşadıklarımızla ve sorunlarımızla ilgili duygu ve düşüncelerimizi güvendiğimiz kişilerle paylaşmalıyız. Bu dönemi sağlıklı geçirebilmek için vücut temizliğine önem vermeliyiz. Beslenmemize dikkat etmeliyiz. Düzenli ve dengeli beslenme, bedensel ve ruhsal gelişimimizin sağlıklı olmasını sağlar. Alkol, sigara, uyuşturucu vb. zararlı maddeler ise gelişimimizi olumsuz yönde etkiler. Sigara, alkol vb. zararlı alışkanlıklardan uzak durmak için resim, müzik, spor gibi sosyal etkinliklere katılabiliriz. Bu etkinlikler, ergenlik dönemini sağlıklı geçirmemize yardımcı olur. Arkadaş çevresi ergenlik döneminde büyük önem taşır. Arkadaş seçimimize dikkat ederek aynı tür sorunları yaşayanlarla paylaşımlarda bulunabilir ve bunlardan ders çıkarabiliriz. Bu dönemde kazanılan iyi veya kötü davranış ve alışkanlıklar bir ömür boyu hayatımızı etkileyebilir. Yanlış arkadaş seçimi; sigara, alkol, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklara başlamamıza neden olabilir. Bu nedenle arkadaşlarımızı seçerken dikkatli olmalıyız. FEN BİLİMLERİ DERSİ KONU ANLATIM YAPRAKLARI Değerli Ziyaretçilerimiz,Milli Eğitim Bakanlığı MEB, 2017 yılında okullarda okutulacak tüm müfredatlarda köklü değişikliklere gitmiş ve 2018 yılında tüm sınıf düzeylerinde yeni müfredata geçilmesi kararı almıştır. Bu durumda gerek internet ortamlarında gerekse kaynak kitap temininde bir boşluğa neden olmuştur. Sitemiz müfredat değişikliğinden sonra konu anlatım yapraklarını güncellemiş ve siz değerli ziyaretçilerimizin hizmetine konu anlatım yaprakları yer almaktadır. GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR Güneş Sistemi Konu Anlatımı Güneş ve Ay Tutulmaları Konu Anlatımı VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER Destek ve Hareket Sistemi Konu Anlatımı Sindirim Sistemi Konu Anlatımı Dolaşım Sistemi Konu Anlatımı Solunum Sistemi Konu Anlatımı Boşaltım Sistemi Konu Anlatımı KUVVET VE HAREKET Bileşke Kuvvet Konu Anlatımı Sabit Süratli Hareket Konu Anlatımı MADDE VE ISI Maddenin Tanecikli Yapısı Konu Anlatımı Yoğunluk Konu Anlatımı Madde ve Isı Konu Anlatımı Yakıtlar Konu Anlatımı SES VE ÖZELLİKLERİ Sesin Yayılması Konu Anlatımı Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması Konu Anlatımı Sesin Sürati Konu Anlatımı Sesin Maddeyle Etkileşmesi Konu Anlatımı VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler Konu Anlatımı Duyu Organları Konu Anlatımı Sistemlerin Sağlığı Konu Anlatımı ELEKTRİĞİN İLETİMİ İletken ve Yalıtkan Maddeler Konu Anlatımı Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler Konu Anlatımı ETİKETLER Fen Bilimleri Dersi Konu Anlatımları, Fen Dersi Konu Özetleri, Fen Konu Anlatım Yaprakları, Yeni Müfredat, Fen Dersi Püf Noktaları, Fen Dersi Yeni Müfredat Kısa Kısa Konu Anlatım Notları, Fen Dersi Ödevleri, Fen Bilimleri Dersi

6 sınıf vücudumuzdaki sistemler konu anlatımı